Serwer linuksowy w szkolnej pracowni internetowej

opis instalacji i konfiguracji

Niniejszy opis dotyczy sposobu   uruchomienia  serwera linuksowego w szkolnej pracowni internetowej i został  praktycznie sprawdzony w Publicznej Szkole Podstawowej nr 11 w Kędzierzynie-Koźlu.  Nie pretenduje on do miana jedynego sposobu rozwiązania tego zagadnienia i  jest przedstawiony w sposób  maksymalnie uproszczony, tak aby nawet osoby z niewielkim doświadczeniem w zakresie administrowania małymi sieciami komputerowymi mogły go praktycznie wypróbować i ocenić. Znawców zagadnienia z góry przepraszam za liczne uproszczenia, jakie zapewne znajdą w tym tekście.

Dystrybucja - jaka i skąd ją wziąć?
Obecnie dostępnych jest co najmniej sześć popularnych dystrybucji systemu operacyjnego Linux. Dwie najczęściej wykorzystywane, tj. RedHat 7.0 oraz Mandrake 7.2 dołączone były do wydań specjalnych magazynu "Chip" nr10/47  (RedHat)  i  "Chip" nr11/48  (Mandrake). Oprócz tego różne dystrybucje dołączane są regularnie do magazynu "Linux Plus"(miesięcznik) i sporadycznie do innych czasopism  (np. ".net" z kwietnia  2000r. zawierał dość egzotyczną dystrybucję TurboLinux 6.0). Posiadacze stałego łącza internetowego mogą także pobrać je wprost z internetu,  korzystając  z serwisu  www.tucows.org
Opis ten dotyczy dystrybucji  Linux Mandrake  7.2 (Odyssey ) , którą polecam ze względu na przystępną instalację  i bogactwo narzędzi już wstępnie skonfigurowanych dla potrzeb naszej pracowni. Oczywiście posługując się innymi dystrybucjami osiągniemy podobne rezultaty - może tylko po nieco dłuższym czasie...
Przygotowanie do instalacji i instalacja
Na serwer  musimy przeznaczyć na dysku twardym od  800MB do 3GB wolnego miejsca. Upewnijmy się , że ilość miejsca jest wystarczająca. Jeżeli na komputerze jest już zainstalowany inny system operacyjny, wydrukujmy informacje o sprzęcie (dla Windows będzie to : panel sterowania/menedżer urządzeń/drukuj  ; jako typ raportu wybieramy : "wszystkie urządzenia i podsumowanie systemu". Ważne!  Jeżeli  Windows zajmuje cały dysk twardy, archiwizujemy co ważniejsze dokumenty, choćby na dyskietkach przy pomocy programu WinRAR, usuwamy co mniej ważne i przeprowadzamy defragmentację dysku .  Tych czynności nie musimy wykonywać, jeżeli nie planujemy zmniejszania partycji przeznaczonej dla Windows98. W systemie NT wystarczy upewnić się, czy można będzie utworzyć nową  partycję - nie zaleca się jej tworzyć na tym etapie.
Wkładamy płytkę z dystrybucją do czytnika cdrom i restartujemy komputer. Jeżeli uruchomi się ponownie Windows,  przechodzimy do BIOS-u komputera i sprawdzamy,  czy  CDROM jest urządzeniem startowym o wyższym priorytecie niż dysk IDE-0 (zakładka Advanced settings biosu) .
Po uruchomieniu programu instalacyjnego:
  1. wybieramy domyślny język instalacji - polish. Odtąd wyświetlane będą komunikaty w języku polskim.
  2. typ instalacji - wybieramy "ekspert" . Stanowczo i po męsku lekceważymy próbę wyperswadowania nam tego przez instalatora (następne okienko)
  3. Rodzaj instalacji: stacja robocza, serwer, programowanie . Wybieramy serwer
  4. inne informacje : w tej sekcji trzeba sprecyzować rozmiar pamięci, jeśli przewyższa on 64 MB . Poziom bezpieczeństwa zmienimy po instalacji.
  5. następnie instalator rozpozna i ustawi typ myszy, klawiaturę i jej układ (polski programisty) . Najlepiej pozostawić po prostu domyślne ustawienia.
  6. Gwóźdź programu : Disk Drake, czyli tworzenie partycji. Na ekranie zobaczymy niebieski prostokąt oznaczający partycję windows 98  (niebiesko-szary dla partycji NTFS używanych przez Windows NT) i ewentualnie biały obszar oznaczający wolne miejsce na dysku. Jeśli biały obszar jest za mały, lub w ogóle go nie ma, kliknijmy na partycję Windows i wybierzmy "zmień rozmiar". DiskDrake obliczy granice obszaru plików  i zaproponuje możliwą  nową wielkość partycji. Tej opcji należy używać z rozwagą ze względu na możliwość utraty danych z partycji.  Zdarza się to jednak bardzo rzadko- najczęściej jest wynikiem pośpiechu i nieprzemyślanych decyzji.  Mając wolne miejsce na dysku tworzymy partycje korzystając z opcji "rozmieść automatycznie"(zalecane dla początkujących ekspertów ;-), lub ręcznie. Typ partycji: można pozostawić domyślnie ustawione typy linux-native. Jeżeli nasz serwer będzie często włączany i wyłączany warto zmienić typ partycji na ReiserFS. Operacje wejścia-wyjścia będą przebiegały znacznie szybciej, a system będzie odporniejszy na brutalne wyłączenia ( stanowczo nie polecamy! ) . Naciskamy "zrobione " i dalej...
  7. wybieramy pakiety oprogramowania do zainstalowania . Nie przesadzajmy - gry nie są aż tak bardzo potrzebne, programy biurowe i narzędzia programistyczne możemy sobie także darować. Zawsze będzie to można doinstalować później. Wyłączmy także opcję "samodzielny wybór pakietów". Zostaniemy poinformowani o ilości pakietów, jakie zmieszczą się na naszej partycji ( w procentach)  możemy wówczas wrócić do wyboru pakietów lub zaakceptować zmniejszony zestaw plików
  8. rozpoczyna się instalacja. W zależności od ilości wybranych pakietów i  procesora trwa to od 20 min do 2 godz. Informacja na dole ekranu jest bardzo optymistyczna...
  9. strefa czasowa - akceptujemy Warsaw...
  10. konfiguracja sieci : najpierw połączenie modemowe .Podajemy nazwę ( dowolną), użytkownika (ppp) hasło (ppp) nr telefonu (0 202122)  oraz adresy IP tzw serwerów nazw (194.204.152.34 oraz 194.204.159.1 ;dla Telekomunikacji Polskiej SA). Następnie sieć lokalna . Po prawidłowym rozpoznaniu karty sieciowej  wpisujemy nazwę naszego serwera w postaci sugerowanej w podpowiedzi w okienku ( na przykład  serwer.jedenastka.pl ) i nazwę interfejsu sieciowego (eth0 jeśli mamy jedną kartę sieciową). Wciskamy "zrobione"...
  11. usługi startowe: na początek włączmy  smb, httpd,,dhcp,squid. W razie kłopotów z myszką wyłączmy gpm. Innymi zajmiemy się podczas dostrajania systemu.
  12. Pora na ustanowienie hasła administratora . Jeżeli na początku pozostawiliśmy  poziom bezpieczeństwa "wysoki"( możemy to zmienić wracając do zakładki "różne informacje" z lewej strony ekranu) ,hasło nie może być zbyt krótkie ani trywialne. Dodajemy też przynajmniej jedno konto użytkownika.
  13. Dyskietka startowa. Koniecznie utworzyć!
  14. Wybór sposobu uruchamiania systemu. Polecam GRUB . Domyślnie przy braku ingerencji ze strony użytkownika po pięciu sekundach startuje linux, można to zmienić zaznaczająac opcję "domyślne" na odpowiedniej zakładce.
  15. Konfiguracja drukarki: z proponowanych systemów drukowania najlepiej wybrać najnowszy CUPS,  i odszukać na liście posiadaną drukarkę. Wydrukujmy stronę testową i jeśli wszystko OK idziemy dalej
  16. Tzw. Konfiguracja  X-ów, czyli karta grafiki. Drugi krytyczny punkt instalacji. Najpierw próbujemy, czy serwer XFree 4.0.0 obsłuży nasz sprzęt . Po prawidłowym rozpoznaniu karty grafiki ustalamy typ monitora (jeżeli nie znajdziemy go na liście, wybierzmy raczej ostrożnie; generic svga 800x600 z małą częstotliwością odświeżania) rozdzielczość - na tym etapie polecam nie więcej niż 800x600 przy 16- bitowej głębi koloru .Potem można te ustawienia zmienić na bardziej  nam odpowiadające. Testujemy serwer: Jeżeli obraz  nie jest wyświetlany poprawnie natychmiast zatrzymujemy serwer kombinacją klawiszy ctrl-alt-backspace i próbujemy zmienić jakieś parametry. zazwyczaj po kilku próbach otrzymujemy zadowalające rezultaty. Zatwierdzamy  automatyczne uruchamianie grafiki przy starcie systemu i nie zatwierdzamy   automatycznego wyboru użytkownika.
  17. dyskietka replikacji systemu. Na razie nie jest nam potrzebna. Służy ona do automatycznego instalowania systemu bez udziału użytkownika
  18. gotowe!
Opisane tu czynności mogą się wydawać cokolwiek skomplikowane, ale przy odrobinie wprawy instalowanie serwera linuksowego jest owiele mniej czasochłonne, i stresujące niż np. instalacja SBSu. Mamy ponadto  duży wpływ na kształt naszego systemu po instalacji.
Opisany sposób pozwala na zachowanie istniejącego wcześniej systemu i uruchamianie jednego lub drugiego. Działa to jednak tylko w przypadku gdy Windows był instalowany wcześniej.
Uruchomienie serwera
Po zalogowaniu się do systemu jako root (administrator) i wstępnym zapoznaniu się z graficznym interfejsem użytkownika (w przypadku KDE jest on zbliżony  do Windows) uruchamiamy program DrakConf (domyślnie w KDE programy uruchamiamy pojedynczym kliknięciem - w przeciwnym razie uruchomimy równolegle dwa procesy). DrakConf jest narzędziem do konfiguracji systemu. Możemy tu poprawić ustawienia  z przebiegu instalacji.
Następnie dodajemy  konta użytkowników, ustawiamy ich hasła i przydzielamy ich do grup. Włączamy współdzielenie połączenia modemowego.

Sprawdzenie poprawności działania sieci

Logujemy się na komputerze klienckim jako zarejestrowany użytkownik. Sprawdzamy, czy w otoczeniu sieciowym widoczny jest serwer i czy jest on dostępny. W przeglądarce internetowej wpisujemy adres http://<nazwa_naszego_serwera>. Powinniśmy zobaczyć coś takiego:

Uruchamiamy modem (np. ikonka internet na pulpicie) i próbujemy otworzyć np. stronę www.onet.pl .
Wspóldzielenie zasobów i serwer aplikacji

Zarządzanie udostępnianymi katalogami realizowane jest przez serwer SaMBa a najłatwiejszy dostęp do niego uzyskamy za pośrednictwem przeglądarki internetowej poprzez port  o numerze 10000 wpisująac adres http://<nazwa_naszego_serwera>:10000/


udostępnianie internetu

wystarczy uruchomić narzędzie DrakConf  i  uruchomić programik współdzielenie połączenia. Nie wymaga podawania żadnych parametrów.


Zarządzanie drukarką (drukarkami)

Jak wyżej, poprzez port 631. Bardzo proste i wygodne w użyciu.


Ruchomy profil użytkownika

To już wyższa szkoła jazdy. Uzyskujemy to konfigurując SaMBę jako główny kontroler domeny . W mojej pracowni jest to jeszcze usługa niedopracowana.Wkrótce więcej szczegółów...(zobacz tu)


Uwagi końcowe.

Opisana powyżej instalacja pracowni szkolnej z konieczności jest bardzo skrótowa i nie zawiera  wielu istotnych szczegółów. Moją intencją jest zachęcenie do wypróbowania alternatywnego rozwiązania, a w razie gdyby kogoś ono bliżej zainteresowało, służę dalszymi informacjami. Proponuję jednak, aby taką instalację przećwiczyć najpierw na  komputerze  nie będącym czynnym serwerem  a dopiero po nabraniu pewnej wprawy próbować konfigurować całą pracownię szkolną. Ja co prawda zrobiłem dokładnie odwrotnie - ale i tak nie miałem innego wyjścia...

zobacz także:
konfiguracja SaMBy dla potrzeb szkolnej pracowni internetowej
konfiguracja klientów Windows 9x
obsługa skanera Primax Colorado
 

powrót na stronę główną

z autorem można się skontaktować pisząc na adres wjoniak@wodip.opole.pl
wszelkie uwagi i komentarze mile widziane
Niniejszy tekst nie jest częścią żadnego planu rozwoju zawodowego  ani niczego w tym rodzaju.

oprac.przy pomocy Netscape Composer   i GIMP  pod kontrolą Linux Mandrake 7.2 Odyssey